Dünya Sağlık Örgütü’nün 1948 yılında kabul ettiği tanıma göre sağlık, bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik halidir. Ruh sağlığı bu tanımın ayrılmaz bir parçasıdır.
Ruh Sağlığı Ne Demektir?
“Ruh Sağlığı” terimi kişinin bir bütün olarak iyi olma durumunu anlatır. Ruh sağlığımızın iyi olması sadece ruhsal sıkıntılar yaşamamak, ruhsal hastalıklara sahip olmamak anlamına gelmez, aynı zamanda fiziksel sağlığımızın iyi olmasıyla da bağlantılıdır. Kendimizle, ailemizle ve çevremizle kurduğumuz iyi ilişkilerle ve hayatımızın gündelik problemleriyle baş edebilme becerimizle ilişkilidir. Aynı zamanda sahip olduğumuz bilgi ve yetenekleri kullanabilmemizle ve kendimizi rahat, huzurlu hissetmemizle de bağlantılıdır.
Hayatımızı yaşarken birbirinden farklı zorluklarla karşılaşırız. Aynı vücudumuz gibi, duygularımız ve zihnimiz de zorluklar karşısında yeniden denge bulabilmek için çalışır. Böylelikle, bazen biz fark etmeden, zorluklar karşısında duygularımız ve zihnimiz bir zarara uğramadan kendisini düzenler.
Yere düşersek kolumuz ya da bacağımız kanayabilir ve yara zamanla kendiliğinden iyileşir. Ancak bazen yara çok büyük ya da derin olur ve iyileşmesi için doktora gitmemiz, tedavi olmamız gerekir. Benzer şekilde, bir zorlukla, sıkıntıyla, problemle karşılaştığımızda, duygularımızda ve zihnimizde küçük yaralar açılabilir ve zaman içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak yaşanan zorluklar, sıkıntılar, problemlerin etkisi daha büyük ve derinse, duygularımız ve zihnimiz kendi kaynaklarıyla yarayı iyileştiremeyebilir ve bu da daha fazla sıkıntı ortaya çıkmasına yol açabilir.
Duygularımızda ve zihnimizde yara açıldığında bir uzmandan destek almamız önemlidir.
Psikolojik Travma Ne Demektir?
Psikolojik travma, yaşamımızı ve güvenliğimizi tehdit eden savaş, çatışma, doğal afet, şiddet, kaza gibi olağandışı ve beklenmedik olaylar/durumlar karşısında korku, çaresizlik, utanç ve suçluluk gibi duygular hissetmemize neden olan güçlü ve sarsıcı, duygusal ve zihinsel stres tepkisidir.
Travmaya neden olan olaylar/durumlar, deprem, trafik kazası vb tek seferde olabileceği gibi savaş, aile içi şiddet gibi tekrarlayan olaylar şeklinde de meydana gelebilir.
Travmaya neden olan olaylar/durumlar, beklenmedik ve olağandışıdır, gündelik hayatımızı ve baş etme mekanizmalarımızı sarsabilir ya da tamamen ortadan kaldırabilir.
Bu nedenle, travmatik bir olay yaşadıktan sonra korku, şok, derin üzüntü, yas gibi duygular hissedebiliriz ve bu duygularla birlikte uykusuzluk, yemek yiyememe, baş ağrısı gibi fiziksel sıkıntılar da yaşayabiliriz.
Nasıl Anlarız?
EĞER;
- Belirli bir süredir, herhangi bir hastalığa bağlı olmaksızın yemek yeme düzeni (sürekli yeme isteği, iştahın tamamen kapanması gibi) bozulmuşsa,
- Belirli bir süredir, herhangi bir hastalığa bağlı olmaksızın uyku düzeni (sürekli uyuma ya da hiç uyuyamama, sürekli kâbuslar görme) bozulmuşsa,
- Sürekli üzgün, huzursuz, neşesiz, yorgun hissetme durumu varsa,
- İyi hissettiren bir şey yaptıktan sonra her seferinde suçluluk ya da utanç duygusu peşisıra geliyorsa,
- Rahatsız edici görüntüler ve anılar alakasız zamanlarda istem dışı akla geliyorsa,
- Evden çıkmak, kalabalık içinde olmak evden çıkmamayı isteyecek kadar huzursuz ediyorsa,
- Aile, akrabalar, yakın çevredeki kişilerle iletişim kurmakta sıkıntılar yaşanıyorsa ya da iletişim kurma isteği azalmışsa,
- Her an bir şey olacakmış gibi tetikte hissediliyorsa.
Bu ve benzeri tepkiler birkaç aydan daha uzun sürüyorsa ve gittikçe yoğunluğu ve şiddeti artarak gündelik hayatımızı sürdürmemizi daha da zorlaştırıyorsa o zaman bir uzman desteği almak çok önemlidir.
Savaş ve çatışmalar nedeniyle zorunlu olarak göç etmek, yeni ve yabancı bir ülkeye yerleşmek anlamına gelir. Savaş ve çatışmanın olduğu ülkede, göç yolunda ve varılan ülkede travmaya neden olan birçok olayla karşı karşıya gelinebilir. Savaşın etkilerinin yanı sıra ev, maddi gelir, meslek ve mevki kaybı, aileden ayrılma, geleceğe dair belirsizlik ruhsal olarak zorlayıcı olabilir. Aynı zamanda, yeni bir ortama uyum sağlama ve yeni beceriler kazanma (yeni bir dili, iltica süreçlerini, temel hizmetlere nasıl ulaşılacağını öğrenmek) fiziksel ve ruhsal olarak zorlayıcı olabilir. Bu dönemde fiziksel ve ruhsal sağlığımıza dikkat etmek, kendimizi ve ailemizi korumak için önemlidir.
Bilmeliyiz ki!
Hissettiğimiz bu duygular ve yaşadığımız sıkıntılar olağandışı bir olaya/duruma verilen olağan bir tepkidir.
Herkes travmaya sebep olan bir olay karşısında aynı tepkiyi vermez. Kişilik özelliklerimiz, ailemizden ve sosyal çevremizden aldığımız destek ve inançlarımız gibi etkenlere bağlı olarak travmadan etkilenme seviyemiz değişebilir.
- Psikolojik destek almak bizim DELİ olduğumuz anlamına GELMEZ
- Psikolojik destek almak bizim GÜÇSÜZ olduğumuz anlamına GELMEZ
- Psikolojik destek almak bizim DESTEK sistemimizi GÜÇLENDİRİR
Destek için nereye başvurabilirsiniz?
Hayata Destek Derneği’ne
0 800 670 10 10 numaralı bilgi ve destek hattımızı hafta içi her gün 10:00-16:00 saatleri arasında arayabilir, yaşadığınız bölgedeki destek mekanizmaları hakkında bilgi talep edebilirsiniz. Hayata Destek psikologlarından destek alabileceğiniz gibi bölgedeki kamu sağlık hizmetleri hakkında da bilgi sahibi olabilirsiniz. Bilgi-destek hattımız, Türkçe, Arapça, Kürtçe, Farsça ve İngilizce dillerinde hizmet vermektedir.
Hastanelere;
Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastanelerinin çocuk ve yetişkinler için psikiyatri servislerinden yararlanabilirsiniz. Kendi şehrinizdeki devlet hastanesinin psikiyatri hizmetinden yararlanmak için Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden telefonla (ALO 182) ya da www.mhrs.gov.tr/vatandas/ web sitesi üzerinden internet yoluyla randevu alabilirsiniz. Merkezi Hastane Randevu Sistemi internet sitesi Arapça dilinde de hizmet vermektedir.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerine;
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri ağır ruhsal rahatsızlıkları olan kişilerin ayakta tedavi
yoluyla takip edildiği, bireysel ve/veya grup terapileri ile desteklendiği, ailelerine
yönelik bilgilendirmelerin yapıldığı yerel sağlık merkezleridir.
Bulunduğunuz bölgedeki Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinin iletişim bilgilerine, Sağlık Bakanlığı’na bağlı hsgm.saglik.gov.tr/tr/ruh-sagligi-trsm-adresleri web sitesinden ulaşabilirsiniz.
