Sağlık hakkı, insanın sağlıklı şekilde hayatını sürdürebilmesi için sahip olması gereken haktır. Temel veya zorunlu sağlık hizmetlerine erişebilmek sağlık hakkının bir parçasıdır. Türkiye’de yaşayan geçici ve uluslararası koruma statüsündeki kişilerin sağlık hizmetlerine erişimi ve sağlık hakkı, hukuki statülerine göre farklılık göstermektedir.
Kayıtsız Veya Sadece Ön Kaydı Olan Kişilerin Sağlık Hizmetlerine Erişimi
Göç İdaresi Başkanlığınca henüz kayıt işlemleri tamamlanarak kendisine kimlik verilmemiş kişiler ve geçici kimlik belgesi olup da SGK provizyonu alınamayanlar, sadece acil sağlık hizmetleri ve halk sağlığını tehlikeye düşürebilecek bulaşıcı ya da salgın hastalık durumlarında birinci basamak sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak faydalanabilirler. Çocuklara yönelik koruyucu sağlık faaliyetleri kapsamında ise gerekli aşıların yapılması ilk basamak sağlık hizmetleri kapsamındadır.
Geçici Korumada Sağlık Hizmetleri:
Geçici koruma kimliğine sahip kişilerin Sağlık Bakanlığına bağlı tüm kurumlarda sunulan sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanma hakkı vardır. Bu kişiler, kayıtlı oldukları şehirdeki devlet hastanelerine randevu alarak gidebilir.
Uluslararası Korumada Sağlık Hizmetleri:
Türkiye’de herhangi bir sağlık güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayan uluslararası koruma başvuru ve statü sahiplerinin genel sağlık sigortaları, uluslararası koruma başvuru kaydından itibaren bir yıl süreyle Güç İdaresi Başkanlığı tarafından karşılanacaktır. Özel ihtiyaç sahipleri ve İçişleri Bakanlığı tarafından sigorta kaydının devam uygun görülen kişiler için bir yıllık süre sınırı aranmayacaktır.
Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri
Birinci basamak sağlık kuruluşları olarak nitelendirilen kuruluşlarda ilk kademe tanı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Göçmen sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi ve verem savaş dispanserleri birinci basamak sağlık kuruluşu olarak kabul edilir.
Bu kurumlar aracılığıyla ayrıca şu hizmetlere ulaşabilirsiniz:
- Bulaşıcı hastalık riskine karşı gerekli tarama ve aşılama hizmetler
- Bebek, çocuk ve ergenlere sağlanan hizmetler
- Kadın ve üreme sağlığı ile ilgili hizmetler
Göçmen Sağlığı Merkezleri’nden acil durumlarda, bulaşıcı ve salgın hastalık durumlarında, kimlik ibrazı şartı aranmadan hizmet alınabilir. Kimlik ibrazı müdahale sonrasında da yapılabilir.
Merkezlerde Arapça bilen personel mevcuttur. Tedavi ve ilaçlar ücretsiz sağlanır. Randevu alınması gerekmez.
İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık Hizmetleri
Eğitim ve araştırma hastanesi olmayan devlet hastaneleri ve dal hastaneleri ikinci basamak sağlık kuruluşlarıdır ve sevk şartı aranmaksızın randevuyla başvurabilirsiniz. Eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastaneleri ise üçüncü basamak kuruluşlardır. Bu kurumlarda genel muayene, kapsamlı sağlık hizmetleri ve acil sağlık hizmetleri verilmektedir.
Üniversite sağlık uygulama ve araştırma merkezlerine de tıpkı diğer hastanelere olduğu gibi doğrudan başvuru yapabilirsiniz. Özel hastanelerde ise acil sağlık hizmetleri ve kamu hastanelerinden sevk edilme haricinde, ancak ücret karşılığı tedavi olabilirsiniz.
İlaç ve Tıbbi Cihazlar
- Yalnızca doktor reçetesinde yer alan ve Sağlık Uygulama Tebliğ kapsamındaki ilaçları anlaşmalı eczanelerden ücretsiz olarak alabilirsiniz. İlacınızı aldığınız eczane cüzi miktarda bir katkı payı talep edecektir. Bu katkı payı Türkiye vatandaşlarından da alınmaktadır.
- Sağlık Uygulama Tebliğ ve 5510 sayılı kanun uyarınca vatandaş olmayanların faydalanabileceği tıbbi cihazları ücretsiz edinebilirsiniz.
Engelli Sağlık Kurulu Raporu
- Engelli bireylerin devletin sağladığı bazı hizmet ve sosyal yardımlardan faydalanabilmesi için gereklidir.
- Raporu temin için, yetkili sağlık kuruluşlarına belgelerinizle başvurmalısınız. Yetkili sağlık kuruluşlarını Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü web sitesinde bulabilirsiniz. (https://khgm.saglik.gov.tr/)
- Kimlik sahibi olan kişilerden başvuru ücreti alınmaz.
- %50 ve üzeri ağır engelli raporunuz varsa Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na (SYDV) veya Kızılaya başvuru yaparak Sosyal Uyum Yardımı kapsamında engelli yardımı alabilirsiniz.
Başvuru İçin Gerekli Belgeler
- Kimlik belgesi ve fotokopisi,
- Yönlendirme yazısı veya kişisel başvuru dilekçesi,
- Son 6 ay içinde çekilmiş 5 adet vesikalık fotoğraf
- Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) alınıyorsa başvuru için ebeveynlerin başvuru yapması gerekmektedir.
Rapora İtiraz:
Engelli sağlık kurulu raporlarına engelli birey, engelli bireyin vasisi yada raporu isteyen kurum tarafından, ikamet edilen yada raporun alındığı İl Sağlık Müdürlüğü’ne raporun teslim alındığı ve/veya e-devlet üzerinden göründüğü tarihten itibaren otuz gün (30) içinde başvuruda bulunarak itiraz edilebilir.
Muayene Randevusu Nasıl Alınır? (Alo 182)
- 99 ile başlayan yabancı kimlik numarasına sahip olmak gerekir.
- 182 no’lu telefon numarası aranarak randevu alınır. Randevu almak istenen hastane ve bölüm (poliklinik) bilgisi belirtilir; doktor seçme hakkı vardır.
Tercüme desteği nasıl alınabilir?
Hizmet alacağınız sağlık kuruluşuna gittiğinizde, öncelikle danışma birimine uğrayarak tercüman olup olmadığını teyit ediniz. Arapça bilen personelin bulunmaması durumunda aşağıdaki numaralardan tercüme hizmeti alabilirsiniz:
- +90 850 288 38 38 (Sağlık Bakanlığı Uluslararası Hasta Destek Birimi Tercümanlık ve Çağrı Merkezi)
ÖNEMLİ NOT: Kimi hastanelerde Arapça bilen hekimlerin hizmet verdiği poliklinikler bulunabilmektedir. 182 no’lu hattan muayene randevusu alınırken o hastanede ve ilgili bölümde Arapça bilen hekimlerin bulunup bulunmadığı bilgisi sorulabilir.
Dilek, Talepler ve Hasta Haklarıyla İlgili Konular İçin Nereye Başvurulabilir?
Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi Alo 184
Sağlık hizmetlerinin işleyişine yönelik bilgi alabilmek, sağlık sistemine yönelik talep ve eleştirilerde bulunabilmek, sağlık hizmeti alırken hizmetin herhangi bir aşamasında yaşadığınız sorunları iletebilmek için Sağlık Bakanlığı iletişim hattı olan 184 no’lu telefonu arayabilirsiniz.
Hasta Hakları Birimi
Hastane içindeki hasta hakları birimi, hizmetlere erişimde yaşanan zorluklar ya da ihlallerle ilgili şikâyetleri kabul eder. İnternet üzerinden ulaşılan ve Türkçe dilinde hizmet veren https://hastahaklari.saglik.gov.tr/ adresinden de görüş ve şikâyet bildiriminde bulunabilirsiniz.
Hastanelerde görev yapan Sosyal Hizmet Uzmanları
Hastanelerde hassas vakalarda başvurulabilecek sosyal hizmet uzmanları görev yapmaktadır.
Hasta Hakları Nelerdir?
- Sunulan sağlık hizmetinde faydalanma
- Bilgilendirilme ve durumu hakkında bilgi isteme
- Sağlık kuruluşunu ve personelini seçme ve değiştirme
- Muayene sırasında, sağlık bilgilerinin üçüncü kişilerle paylaşılmasında ve hizmetlerden yararlanma kapsamındaki diğer işlemleri sırasında mahremiyet
- Sağlık hizmetlerinden yararlanmada rıza bildirme
- Güvenli ortamda sağlık hizmeti alma
- Dini vecibelerini yerine getirebilme
- Ziyaretçi ve refakatçi bulundurma
- Şikâyet ve dava açma hakkı
- Hastaneye olan borcundan dolayı rehin kalma
Hastanın Sorumlulukları Nelerdir?
- Randevu tarih ve saatine uyma, değişiklikleri ilgili birime bildirme
- Personele sözlü ve fiziki saldırıya yönelik davranışlarda bulunmama
- Başvurduğu sağlık kurum ve kuruluşunun kural ve uygulamalarına uygun davranma, katılımcı bir yaklaşımla teşhis ve tedavi ekibinin bir parçası olduğu bilinciyle hareket etme
- Yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, gördüğü tedavileri ve tıbbi müdahaleleri, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve sağlığıyla ilgili bilgileri mümkün olduğunca eksiksiz ve doğru olarak aktarma
- Hekim tarafından belirlenen sürelerde kontrole gelme ve tedavinin gidişatı hakkında geri bildirimlerde bulunma
- İlgili mevzuata göre öncelik tanınan hastalar ile diğer hastaların ve personelin haklarına saygı gösterme
- Haklarının ihlal edildiğini düşündüğünde veya sorun yaşadığında hasta iletişim birimine başvurma ( https://hastahaklari.saglik.gov.tr/)
