Geçici koruma altındaki herkes sağlık, eğitim gibi devletin sağladığı hizmetlerden yararlanabilir. Bunun yanı sıra sigortalı çalışma hakkına sahiptirler. Ayrıca ihtiyaç sahiplerine verilen sosyal yardımlardan yararlanmak için de başvuruda bulunabilirler.
Sağlık Hizmetleri
Temel ve Acil Sağlık Hizmetleri
Geçici koruma kimlik belgesi olanlar hasta katkı payı ödemeden tedavi ve ilaç temininde devlet kurumlarının sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. İkinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinden yararlanırken ise genel sağlık sigortası olan tüm Türkiye vatandaşları ile eşit haklara sahiptirler ve aldıkları hizmet eşit miktarda ücretlendirilir.
Geçici koruma kimlik belgesi olmayanlar ancak acil sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.
Önleyici Sağlık Hizmetleri
Bulaşıcı hastalık riskine karşı gerekli tarama ve aşılar yapılarak her türlü önlemin alınması ücretsiz ve zorunludur. Çocuklara yönelik koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında gerekli aşıların yapılması zorunludur ve bu hizmet ücretsiz olarak sunulur.
Geçici koruma belgesi olmayanlar acil sağlık hizmetlerinin yanı sıra bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunma hizmetlerinden de yararlanabilir.
Kurumlar
Geçici koruma altındakiler Aile Sağlık Merkezleri ve Göçmen Sağlığı Merkezleri’nde birinci basamak sağlık hizmetlerine erişebilir. Öte yandan acil haller dışında özel sağlık kuruluşlarına doğrudan başvurarak ücretsiz sağlık hizmeti alamazlar.
Eğitime Erişim
İlköğretim
Geçici koruma kimliği bulunan çocuklar Geçici Eğitim Merkezleri (GEM) ve Türkiye okullarına kayıt olabilirler. Okula ilk defa kaydı yapılacak çocuklar GEM’ler yerine Türkiye okullarına yönlendirilmektedir. Kimliği henüz alınamamış fakat kimlik başvurusu yapılmış çocuklar okullara ‘misafir’ statüsünde kaydedilebilir. Türkçe bilmemek okula kaydı engelleyen bir sebep değildir.
Üniversite Eğitimi İmkânı
Dil yeterliliğine sahip olmak, kimlik, Yabancı Öğrenci Sınavı (YÖS) sonucu ve lise transkriptlerinin Milli Eğitim Bakanlığı’ndan denkliğinin alınması şartlarını sağlayanlar üniversitelere başvurulabilir. Harç bedelleri her sene Bakanlık tarafından belirlenir.
Çalışma Hakkı
Geçici koruma kimlik belgesi sahipleri, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen alanlarda istihdam edilebilmek için çalışma iznine başvurabilirler.
Başvuru Türleri
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) Yabancıların Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi üzerinden yapılan çalışma izni başvurularını bağımsız çalışmak isteyen geçici koruma altındakiler kendi adlarına yapar. Bir işveren tarafından çalıştırılacak olanların başvurusu ise işveren tarafından yapılmalıdır.
Gereklilikler
- Çalışma izni talep edilen kişinin 99 ile başlayan geçici koruma kimlik belgesi olması
- Çalışma izni talep edilen kişinin en az 6 aylık geçici koruma kaydının olması
- Çalışma izninin geçici koruma kaydının yapıldığı ilde çalışmak için talep edilmesi
- Başka bir işverene bağlı olarak alınan ve süresi bitmemiş bir çalışma izninin olmaması
- Henüz sonuçlanmamış başka bir başvurunun olmaması
- İşyerinde yabancı işçi istihdam kotasına uygun bir dağılımın olması
Başvuru Süreci
Geçici koruma altındaki kişiyi işe almak isteyen kişi/kurum, e-Devlet Kapısı üzerinden (www.turkiye.gov.tr veya https://www.aile.gov.tr/) AÇSHB’nin kayıt sistemine erişerek çalışanı için çalışma izni başvurusunu online olarak yapabilir. Başvuru için işverenin KEP yani kayıtlı elektronik posta ve E-imza sahibi olması zorunludur. Bağımsız çalışmak isteyenler de başvurularını aynı şekilde Bakanlığa yapmak suretiyle çalışma izni almalıdır.
Çalışma İzni Muafiyeti
Geçici koruma sağlanan kişi, kayıtlı olduğu ilde, çalışma izninden muaf olarak sadece mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışabilir. Ancak yine de çalışma izni muafiyet belgesinin alınması gerekir. Çalışma izni muafiyet başvuruları ikamet edilen ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine yapılır.
Mesleki Kurslar
Geçici koruma altındakiler İŞKUR tarafından yürütülen beceri geliştirme ve meslek edindirme kurslarına katılma hakkına sahiptir.
Sosyal Yardımlar
- Sosyal yardımlardan sorumlu kurum, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV)’dır.